“Wat gaaf”, riep de jonge deelneemster in mijn workshop creatief denken enthousiast, “ik mag hier alles doen wat ik op school niet mocht: spieken, stelen en wild denken.” Ik word van zo’n opmerking gelijk enorm blij. Want dat is precies wat ik wil bereiken. Stelen met passie, daar is namelijk niets mis mee.
Ik zie elke keer in mijn inspiratie- en denksessies hoe bevrijdend het werkt wanneer mensen ineens iets mogen wat eerder niet mocht en iedereen stiekem natuurlijk wel deed. Want wees nou eerlijk: jij kijkt toch ook wel eens af?! Door af te kijken, leer je namelijk iets nieuws.
Spieken, stelen en afkijken; het is enorm belangrijk in het creatieve ideeënproces. Een idee van een ander brengt jou weer op een nieuw idee en dat roept weer een associatie op bij een derde en ga zo maar door. Zo ontstaat vernieuwing.
Dit principe ontdekte ook Austin Kleon. Austin Kleon is de bedenker van de Black-out Poetry. Een nieuwe manier van poëzie die hij bedacht toen hij als schrijver weer eens een writers’ block had. Hij zat voor een leeg vel en kon niets bedenken. Na dagen van frustratie waarop hij geen geschikte woorden kon vinden, bedacht hij wat hij dan wél kon vinden. En dat waren letterlijk stapels met krantenknipsels die in een hoek lagen. Telkens als iets in de krant hem raakte, knipte hij het stukje uit en bewaarde dat.
Hij pakte dus een artikel en markeerde de woorden die hem blij maakten. De rest van de tekst kleurde hij zwart. Hij had zoiets ooit gezien bij een zekere Tom Philips. Tot zijn grote verbazing ontdekte hij dat de gekozen woorden samen een zin vormden. Na enkele artikelen kwam hij op het idee zijn gedichten Black-out Poetry te noemen en het werd al snel een succes.
Tot zijn verbazing echter werd hij beschuldigd van plagiaat. Zijn poëzie was helemaal niet origineel, het waren niet eens zijn eigen woorden, luidden de verwijten. Hij had toch alleen verzameld wat een ander had bedacht. Ja zeg, dat is lekker makkelijk! Dat kun je toch geen kunst noemen, riepen de critici.
Maar is dat wel zo? Austin ging op onderzoek uit en ontdekte een geschiedenis van 250 jaar poëzie uit kranten. Maar steeds was het resultaat net iets anders. Het grappige was dus dat al deze kunstenaars van elkaar hadden afgekeken om er vervolgens aan datgene wat de ander had bedacht iets nieuws toe te voegen. Precies wat Austin ook had gedaan. Hij noemt zichzelf in dat rijtje dan ook een creatieve kleptomaan.
Zijn conclusie is: niets is origineel. Alles is er al geweest en iets nieuws is een remix van eerdere ideeën.
Dat remixen deed ook Pharrell Williams met groot succes. Nu riskeert hij dat zijn hit Happy onderwerp wordt van een plagiaatzaak. Nona Gaye vindt dat Happy hetzelfde klinkt als Ain’t That Peculiar uit 1965 waarop haar vader Marvin Gaye te horen is.
Austin en Williams doen iets wat we overal om ons heen zien; in de kunst, de muziek en in het bedrijfsleven. We noemen het alleen niet ‘stelen’ of ‘afkijken’ maar inspiratie opdoen. We gebruiken eerdere ideeën om ze te transformeren tot iets nieuws.
Heb jij dus een gebrek aan nieuwe ideeën, doe dan het volgende:
- ga op zoek naar iets dat je enorm raakt of blij maakt;
- kijk hoe het gedaan of gemaakt is en bedenk hoe je het concept of idee kunt verrijken;
- voeg iets toe, laat iets weg, kantel, keer om en kijk wat er ontstaat.
Wellicht heb jij morgen al een grandioze nieuwe uitvinding gedaan. Ik roep je op om met passie en overgave ideeën te stelen, af te kijken en te jatten om er vervolgens je eigen twist aan te geven. Dat laatste is wel essentieel, anders heb je overmorgen een plagiaatzaak aan je broek.